Zamek w Kórniku naprawdę nie był zamkiem, gdyż nigdy nie pełnił roli warowni, został on stylizowany na modłę romantycznego neogotyku. Ten niewielki budynek wypełniają wielkie dzieła sztuki meblarskiej i wykończeniowej. Wspaniale prezentuje się Sala Jadalna, na której drewnianym, kasetonowym stropie znajduje się 71 herbów polskiego rycerstwa. Drugą fascynującą salą jest Sala Mauretańska (stworzona za czasów Jana Działyńskiego). Inspirowana jest ona arabską kulturą południowej Hiszpanii. Sala przedzielona jest drobnymi kolumienkami wspierającymi łuki, nawiązujące do Alhambry.

Wykańczając pomieszczenia nigdy nie zapominano o detalach, największe wrażenie robią posadzki. Nawet najzwyklejsze drzwi są wspaniale ozdobione.

W całym pałacu znajduje się także olbrzymia ilość zegarów, obrazów i komód – wszystko świadczące o niezwykłym zapale do zbieractwa rodu Działyńskich.

W zamku znajduje się ponadto, albo przede wszystkim, wspaniała biblioteka. W jej zbiorach znajdują się rękopisy (od XI w.), dyplomy, korespondencje królów i artystów (np. Mickiewicza i Chopina). Starodruki, czasem występujące w jednym jedynym egzemplarzu to 30 tys. tomów. Niezliczony jest zbiór grafik, ekslibrisów, zdjęć i numizmatów – zbieranych przede wszystkim przez Tytusa Działyńskiego.

W budynkach gospodarczych znajduje się wspaniała powozownia, wypełniona powozami zakupionymi od angielskiego lorda Pembrock w 1856 r.

Inną atrakcją znajdującą się już poza zamkiem jest arboretum wykorzystujące jego naturalne położenie. Obejmuje ono 2,5 tysiąca rzadkich okazów roślin. Najczęściej wycieczki zjeżdżają do arboretum na przełomie maja i czerwca oraz na jesieni. Dumą ogrodu są różaneczniki, które mają w Kórniku swoje specjalne święto obchodzone pod koniec maja.

Jest on nie tylko siedzibą biblioteki rodowej Działyńskich, obecnie Polskiej Akademii Nauk, ale także wspaniałym obiektem architektonicznym, mieszczącym w swych wnętrzach muzeum.

Obligatoryjne jest zakładanie przy wejściu do komnat łapci ochronnych.

1426 r. (XV w.)

Pierwszą rezydencję w 1426 r., w powstałym dopiero co Kórniku, założył kanonik Mikołaj Górka. Postawił on murowany dwór otoczony fosą, do którego dostęp był tylko przez most zwodzony. W XVI w. została ona rozbudowana przez wojewodę poznańskiego Stanisława Górkę. Rozbudowa była szeroko podziwiana i przyniosła wojewodzie wielką sławę.

W kolejnych latach zameczek zmieniał właściciela by wreszcie w XVII w. trafić w ręce Działyńskich. W XVIII w. Teofila z Działyńskich Szołderska Potulicka przebudowała rezydencje w duchu francuskim. Rozwinęła ona przede wszystkim ogród ozdabiając go wodotryskami i ptaszarniami. Po dziedzińcu przechadzały się żurawie, pawie i bażanty.

Kolejne zmiany wprowadził Tytus Działyński, który po powrocie na ziemie polskie w 1839 r. po wygnaniu spowodowanym powstaniem listopadowym doprowadził do przebudowy. Ten arystokrata był wspaniale wykształcony (studiował w Berlinie, Paryżu i Pradze), miał on ambicję stworzenia biblioteki będącej dowodem na wielkość narodu polskiego.

Przebudowa zamku trwała jeszcze po śmierci Tytusa i kontynuował ją Jan Działyński, mąż Izabeli z Czartoryskich, twórczyni zamku w Gołuchowie. Jan przejął po ojcu zamiłowania bibliofilskie dbając o zbiór i jego rozwój.

Po Działyńskich majątek przejął Władysław Zamoyski, ten wielki patriota 35 lat swojego życia spędził poza majątkiem, zwłaszcza ze względów politycznych, ale nigdy nie pozwolił na uszczuplenie zbiorów. Co więcej w 1899 r. powołał „Zakłady Kórnickie”, mianował się ich kustoszem, a dobra przekazał narodowi. Od 1952 r. zamek trafił w ręce PAN. W 2001 r. znów przywrócono działalność „Zakładom Kórnickim”.

W Sali Jadalnej na suficie znajduje się jedno puste miejsce w kasetonowym stropie, złośliwa anegdota mówi, że w ten sposób zapobiegano niewygodnej sytuacji kiedy na suficie nie było herbu odwiedzającego zamek gościa.

Obiekt wpisany do rejestru zabytków jako zespół zamkowy, nr rej. 116/A z 1.06.1968:

• zamek, nr rej.: 2422/A z 12.03.1930.

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Zespół zamkowy w Kórniku – Most, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Oficyna mieszkalna II, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Budynki folwarczne tzw. Prowent, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Oficyna gospodarcza, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Oficyna II, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Oficyna mieszkalna I, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Oficyna mieszkalna III, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Park, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Pawilon parkowy, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Zamek, nr rej.: 2422/A z 1930-03-12
• Zespół zamkowy w Kórniku – Oficyna I, nr rej.: 116/A z 1968-06-01
• Zespół zamkowy w Kórniku – Kuźnia, nr rej.: 116/A z 1968-06-01

Zamek położony jest w sąsiedztwie Jeziora Kórnickiego.

Godziny otwarcia muzeum:

• 1 stycznia – 28 lutego (ograniczona możliwość zwiedzania – po uprzednim zaanonsowaniu się);
• 1 marca – 30 kwietnia

poniedziałki – nieczynne

od wtorku do niedzieli 10:00–16:00;

• 1 maja – 30 września

poniedziałki – nieczynne

od wtorku do niedzieli 10:00–17:00;

• 1 października – 16 grudnia

 poniedziałki – nieczynne

od wtorku do niedzieli 10:00–16:00;

• 17 grudnia – 31 grudnia (nieczynne).

Godziny otwarcia galerii (Przyziemia i „Klaudynówka”):

poniedziałki – nieczynne;

od wtorku do niedzieli 10:00–16:00;

poza sezonem 10:00–15:00.

Na terenie zamku odbywają się imprezy kulturalne, koncerty, spotkania literackie, festiwale oraz turnieje szachowe.

Oprócz zespołu zamkowo-parkowego status Pomnika Historii uzyskał też kościół parafialny, będący nekropolią właścicieli.