Zamek Żupny ? zamek w Wieliczce, dawna siedziba zarządu kopalń Wieliczki i Bochni (niegdyś było to jedno wielkie gospodarstwo).

Zamek składa się z trzech głównych budowli: Zamku Środkowego (XIII-XIV), Północnego (XV), Południowego (XIX-XX) oraz baszty (XIV). Podwaliny pod budowę zamku dał w XIII wieku książę Henryk IV Probus, są to też początki krakowskiej Żupy, czyli solnego przedsiębiorstwa, będącego w posiadaniu władcy. Za prawidłowe zarządzanie dobrami odpowiadał żupnik ? mianowany przez króla administrator żupy. Prawdziwy rozwój miasta i Zamku nastąpił za Kazimierza Wielkiego, król lokował Wieliczkę na prawie niemieckim, gruntownie umocnił i przebudował Zamek. Za czasów władcy dochód czerpany z wydobycia soli stanowił ? część budżetu państwa. W XVIII wieku wokół budowli urządzono ogród, który do dzisiaj stanowi o atrakcyjności Zamku, jest miejscem spotkań i odpoczynku zarówno mieszkańców Wieliczki jak i turystów. Przez 650 lat Zamek ulegał pożarom, wojną, oblężeniom i innym katastrofą, które w znaczący sposób wpłynęły na kształt dzisiejszej budowli. Najdotkliwsze zniszczenia powstały na skutek bombardowania wojsk radzieckich w 1945 roku. Prace remontowe zakończono w 1992 roku. Współcześnie, odrestaurowany Zamek stanowi siedzibę Muzeum Żup Krakowskich. W ramach zwiedzania Zamku można oglądnąć stałą ekspozycję archeologiczną, kolekcję solniczek oraz aktualną wystawę czasową. Podziwiając budowlę można natrafić na koncert z cyklu Summer Music Festival czy Popołudnie ze Straussem. Raz do roku organizowane jest Święto Soli. Wydarzenia te odbywają się cyklicznie na zamkowym dziedzińcu.

Kompleks Zamku Żupnego:

? Zamek Środkowy ? „Dom pośród Żupy” (XIII ? XIV w.) ? najstarszy z budynków, w przeszłości pełnił najbardziej reprezentacyjną funkcję. Mieściły się tu m.in.: Izba Grodzka dziś ? Sala Gotycka (miejsce obrad sądów podkomorskich) , Izba Królewska (w niej zatrzymywał się król wizytujący żupy od XIV w. do 1620 r.), pomieszczenia do sprzedaży soli i przechowywania cennych przedmiotów związanych z żupą. Obecnie znajdują się tu wystawy: archeologiczna (w autentycznych piwnicach zamkowych), historyczna, największa w Polsce kolekcja cennych solniczek i sala wystaw czasowych.

? Zamek Północny ? „Dom Żupny” (XIV ? XV w.) ? w przeszłości na piętrze znajdowały się mieszkania dla urzędników i kaplica św. Stanisława (XVI ? II poł. XVII w. ), a na parterze m.in.- więzienie żupne Groch, łojownia (wydawano tu łój tj. tłuszcz zwierzęcy do oświetlania kopalni), skład narzędzi górniczych, pomieszczenie do przechowywania sreber i aparatów kościelnych do wspomnianej kaplicy. W poł. XIX w. wzdłuż budynku dodano drewniany ganek służący do komunikacji. Obecnie znajduje się tu siedziba Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, pracownie naukowe, archiwum salinarne, biblioteka z dużym zbiorem górniczych publikacji i kawiarnia. Zamek Środkowy z Północnym do 1780 roku łączyła, na wysokości pierwszego piętra, sala drewniana służąca do komunikacji i pełniąca funkcję reprezentacyjną. Jej ściany zdobiły 24 portrety żupników.

? Zamek Południowy (poł. XIX w.) ? w przeszłości mieściły się tu: kancelarie, mieszkania dla wartowników i stróży, wozownia oraz magazyn sprzętu przeciwpożarowego. Obecnie znajdują się tu: sala wystaw czasowych i działań edukacyjnych, pracownie i restauracja.

? fragmenty kuchni żupnej (XV w.) ? pierwszego zakładu zbiorowego żywienia w Polsce, w którym pracownicy administracji, górnicy i przyjeżdżający po sól prasołowie otrzymywali bezpłatne pożywienie. Pełniła tę funkcję do lat 80. XVI w.

? baszta (XIV w.) i fragmenty murów obronnych miasta (XIII w.). Mury te zostały wzniesione za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Zbudowano je z piaskowca beskidzkiego w kształcie owalu. Otaczały pierwotny teren zamku z wieżą obronną o wym. 16 × 10 m. W ich obręb wchodziło 19 baszt i dwie bramy: Krakowska od północy i Kłosowska od południa. W przeszłości w baszcie znajdowało się m.in.: więzienie dla osób skazanych za cięższe przewinienia oraz mieszkanie kapelana.

Ceny biletów:
normalny od – 4 PLN
ulgowy od – 3 PLN
przewodnik po angielsku – 35 PLN

Godziny otwarcia:
zawsze – 8.00-17.00

http://www.muzeum.wieliczka.pl
podziemne@muzeum.wieliczka.pl
tel. 012 278 32 66

Źródło opisu: www.wikipedia.pl
Źródło zdjęć: www.wikipedia.pl
Dodane: 2009-09-25 23:12:36 przez wandzia119

Galeria

Lokalizacja