Gorczański Park Narodowy

Utworzony 1 stycznia 1981r rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1980r. (Dz. U. Nr 18, poz. 66 z późn. zm.) do 1 stycznia 1999 r. w województwie nowosądeckim – obecnie województwie małopolskim.
Powierzchnia Parku wynosi 7.019,07 ha, z czego 2789 ha objęto ochroną ścisłą. Lesistość Parku wynosi 95%.
Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 16646,61 ha.
W godle Parku znajduje się salamandra.

Park obejmuje centralną część pasma Gorców: masywy Turbacza, Gorca, Kudłonia, dolinę Kamienicy.
W krajobrazie Gorców, zbudowanych z utworów fliszu karpackiego, dominują łagodne formy rzeźby, typowe dla Beskidów Zachodnich. Wzniesienia oraz grzbiety górskie są w szczytowych partiach zaokrąglone lub spłaszczone. Stoki łagodnie opadają ku dolinom, gdzie rzeźba przybiera odmiennego charakteru. Częste są stromizny, osuwiska, skaliste koryta potoków i progi skalne. Znajduje się tu kilka grot skalnych i jaskiń, utworzonych głównie na skutek przesunięć skał. Największa z nich to Zbójecka Jama przy polanie Jaworzyna Kamienicka.

Zabytkowym obiektem, jedynym w swoim rodzaju na terenie Parku jest kapliczka zwana Bulandową, wzniesiona w 1904 roku na polanie Jaworzyca Kamienicka.

Gorce – grupa górska w Beskidach Zachodnich w południowej Polsce. Rozciągają się na długości 50 km i obejmują powierzchnię 500 kwadratowych. W centrum znajdują się najwyższe szczyty: Turbacz – 1311 m n.p.m., od Turbacza odchodzi ramię wschodnie ze szczytami Gorc – 1229 m n.p.m. i Jawożna – 1288 m n.p.m. Na zachód od Turbacza odgałęziają się trzy mniejsze ramiona z kulminacjami na Bukowinie (1138 m n.p.m.), Gorcu (1111 m n.p.m. i Obidowcu (1198 m n.p.m.).
W Gorcach wyznaczono 20 oznakowanych szlaków pieszych o łącznej długości 70 km. Część zboczy wykorzystywanych jest przez narciarzy.

Wody
Ekosystemy wodne tworzą wody płynące, zajmujące 18 ha (ok. 0,3%) powierzchni Gorczańskiego Parku Narodowego. Obszar parku jest terenem źródliskowym dopływów Dunajca i Raby, na której kilkadziesiąt kilometrów niżej jest zlokalizowany zbiornik wody pitnej dla Krakowa „Raba II”.
Roślinność
W całych Gorcach stwierdzono występowanie ok. 940 gatunków roślin naczyniowych, 250 gatunków mchów, 530 gat. porostów oraz 116 gat. wątrobowców. Około 85% tych taksonów występuje na terenie Parku. Charakterystyczne dla GPN są rośliny górskie, z których najbardziej interesujące są gatunki alpejskie (17) i subalpejskie (24) spotykane m.in. na gorczańskich polanach. Lasy zajmują ok. 95% powierzchni Parku. Znaczna ich część jest w wieku powyżej 100 lat. W drzewostanach dominują świerk, buk, jodła, a w domieszce występują modrzew, jawor, wiąz górski, jesion i olsza szara. Piętro regla dolnego sięga od 650 do 1100 m n.p.m., regiel górny – powyżej 1100 m n.p.m. Dominującym typem siedliskowym lasu jest las górski (ok. 50 % pow. GPN), występujący w reglu dolnym. Bór wysokogórski zajmuje ok. 5% powierzchni Parku. W GPN wyróżniono 7 zespołów leśnych. W reglu dolnym występują: buczyna karpacka, bór świerkowo – jodłowy regla dolnego, kwaśna buczyna górska, olszyna karpacka, olszyna bagienna i żyzna jedlina, zaś w reglu górnym świerczyna górnoreglowa. Zbiorowiska nieleśne występują przede wszystkim na polanach reglowych, zajmując ok. 5% powierzchni Parku. Wyróżniono 16 zbiorowisk roślinnych. Najbogatszymi gatunkowo zbiorowiskami są: łąka mieczykowo – mietlicowa, młaka kozłkowo – turzycowa, traworośla i łąka ostrożeniowa. Na polanach występuje ok. 35% gatunków roślin naczyniowych. Polany reglowe powstały w wyniku działalności człowieka. Regres pasterstwa spowodował wzmożoną sukcesję roślinności krzewiastej i drzewiastej na polanach. W jej wyniku uległo degradacji wiele zespołów roślinnych, ustępują gatunki typowe dla górskich hal, w tym krokusy. Obecnie podjęto czynną ochronę polan Parku najwartościowszych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym .
Zwierzęta
Fauna parku jest typowa dla Beskidów. Licznie reprezentowane są gatunki górskie, borealno-alpejskie i puszczańskie. Bogaty świat ptaków reprezentują: myszołów, trzmielojad, kobuz, jastrząb, sowy (puchacz, puszczyk uralski i pospolity, włochatka, sóweczka, sowa uszata), dzięcioły (trójpalczasty i białogrzbiety) oraz kuraki leśne (jarząbek, cietrzew, głuszec). Gniazdują tu także: bocian czarny, orzechówka, kruk, pluszcz, siwerniak i wiele innych. W Parku żyje ponad 46 gatunków ssaków, z których najcenniejsze są duże drapieżniki – ryś, wilk, niedźwiedź, a najpospolitsze są jelenie, sarny i dziki. Do osobliwości zaliczyć należy przedstawicieli rodziny pilchowatych: popielicę, orzesznicę i koszatkę. Na terenie Parku występują płazy: salamandra plamista (uznana za symbol Gorczańskiego PN), traszki (2 gatunki), żaba trawna, ropucha szara i kumak górski. Przedstawicielami gadów są: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec, żmija zygzakowata i zaskroniec. Najliczniejszą grupę stanowią niepozorne i dość słabo jeszcze poznane bezkręgowce.
Zagrożenia, kultura materialna i turystyka
Pierwsi osadnicy w rejon Gorców dotarli na początku XIV wieku. Powstawanie polan pasterskich trwało do pierwszej połowy XIX w. Największe zniszczenia lasów gorczańskich miały miejsce w XIX wieku, kiedy masowo wycinano w łatwiej dostępnych terenach duże połacie pierwotnych lasów. W części świerczyn górnoreglowych ujawnia się przyspieszenie procesów dynamicznych zmian w drzewostanach (skrócenie fazy terminalnej i przechodzenie do fazy inicjalnej). Czynnikami bezpośrednimi tych zmian są owady kambio-ksylofagiczne oraz silne wiatry. Do najważniejszych zadań Parku należą: zapewnienie ochrony ścisłej i renaturalizacja z maksymalnym wykorzystaniem sił przyrody w stosunku do ekosystemów leśnych oraz ochrona czynna polan reglowych w celu zachowania ich różnorodności biologicznej wraz z wartościami kulturowymi i krajobrazowymi. Gorce, w tym także Park, posiadają wiele zabytków architektury ludowej. Okoliczna ludność zachowała niektóre zwyczaje. Na gorczańskich polanach oglądać można szałasy pasterskie – niejednokrotnie uznane za zabytki kultury materialnej. Najstarszym zabytkiem sakralnym na obszarze Parku jest kapliczka na polanie Jaworzyna Kamienicka, wzniesiona w 1904 r. przez Tomasza Chlipałę, zwanego Bulandą. Z kapliczką i jej fundatorem – znanym gorczańskim bacą i czarownikiem – związane są liczne legendy. Krajobraz Parku ma charakter naturalny, a stopień ingerencji człowieka jest nieznaczny. Z tego też względu jest interesujący zwłaszcza dla turystów przyrodników. Liczba odwiedzających jest stosunkowo mała. Z uwagi na swe położenie Park posiada wiele punktów widokowych, z których roztaczają się atrakcyjne panoramy na sąsiednie pasma górskie. Szczególnie interesujące są widoki na Tatry, Babią Górę i Pieniny.

Gorczański Park Narodowy

Poręba Wielka 590; 34-735 Niedźwiedź
tel/fax.: 018 331 72 07, 018 331 79 44,

018 331 79 45
www: www.gpn.pl

email: gpn@gpn.pl

Źródło opisu: www.gpn.pl
Źródło zdjęć: www.gpn.pl
Dodane: 2008-05-19 22:20:42 przez Anonim

Lokalizacja

Komentarze (2)