Kaplica Zygmuntowska zw. także Królewską, Rorantystów i Jagiellońską, p.w. Wniebowzięcia NP Marii oraz św. Barbary ? jedna z 19 kaplic, otaczających Katedrę Wawelską. Niemiecki historyk sztuki A. Essenwein (XIX w.) nazwał ją perłą renesansu z tej strony Alp. Jest to przykład florenckiej architektury renesansowej poza Włochami.

Po śmierci królowej Barbary Zapolyi, pierwszej żony Zygmunta I Starego, wstrząśnięty król postanowił zbudować jej i swojej rodzinie mauzoleum. Do realizacji zamierzeń króla sprowadzono florenckiego artystę Bartolommeo Berrecciego, który w 1517 r. zaprezentował pierwsze plany kaplicy. Fundamenty założono w 1519 r. po zburzeniu XIV-wiecznej kaplicy Kazimierza Wielkiego. Właściwą budowę przeprowadzono w latach 1524 (kiedy powstały mury) do 1531. Miedzianą kopułę (wraz z krzyżem i dźwigającym go aniołkiem) zbudowano w 1526 r. Konsekracja odbyła się w 1533 r.

Dolna część zbudowana jest na planie kwadratu. Na nim spoczywa ośmioboczny bęben, wspierający eliptyczną kopułę zwieńczoną latarnią. Dach kopuły pokrywają złocone płytki z miedzi, w kształcie łuski ryby. Podziały architektoniczne są zaznaczone pilastrami ustawionymi na wysokim cokole i wspierającymi wydatny gzyms. Projekt kaplicy jest samodzielnym dziełem Berrecciego, nie ma dokładnych odpowiedników we Włoszech. Najbliższej analogii dostarcza jeden z rysunków Leonarda da Vinci.

W środkowych niszach arkadowych ścian umieszczono: od wschodu ołtarz, naprzeciw nagrobek Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, przy ścianie południowej ławę tronową. W bocznych niszach arkadowych ścian umieszczono posagi świętych: Piotra, Pawła, Wacława, Floriana, Jana Chrzciciela i Zygmunta. Pond nimi widnieją medaliony z popiersiami czterech ewangelistów oraz Salomona i Dawida. Salomonowi nadano rysy twarzy Zygmunta I, Dawidowi ? Seweryna Bonera, zarządcy dóbr królewskich sprawującego pieczę nad budową kaplicy. Ściany pokrywa obficie dekoracja ornamentalna złożona z arabesek, grotesek z motywami mitologicznymi oraz panopliów. We wnętrzu kopuły znajdują się kamienne kasetony rozetowe. W latarni widnieją litery napisu: BARTHOLOMEO FLORENTINO OPIFICE, uwieczniające imię twórcy kaplicy.

Pierwotnie w arkadowej wnęce znajdował się jedynie nagrobek Zygmunta I Starego, jeszcze za jego życia (zm. 1548). Po śmierci Zygmunta II Augusta sarkofag ten podniesiono, umieszczając pod nim rzeźbioną trumnę z posągiem ostatniego z Jagiellonów, fundacji siostry, Anny. Posąg Zygmunta Starego w pozycji budzącego się ze snu wykonał (a niewątpliwie zaprojektował) sam Berrecci. Posąg Zygmunta Augusta rzeźbił Santi Gucci, manierysta krakowski, przybyły z Florencji. Nagrobny pomnik stał się wzorem dla wielu nagrobków magnackich i szlacheckich w Polsce. Jego wpływy znaleźć można również w innych nagrobkach w katedrze.

Ława z lat 1527-1529, z koroną podtrzymywaną przez dwa aniołki odlane w brązie przez Berrecciego. Pierwotne przedpiersie ławy zastąpiono marmurową płytą nagrobną królowej Anny Jagiellonki (zm. 1596) dłuta Santi Gucciego, jeszcze za jej życia, zapewne ok r. 1583.

Ufundowany przez Zygmunta Starego otwierany ołtarz jest dziełem zbiorowym artystów norymberskich z lat 1531-1538, wykonanym według ogólnego projektu Hansa Dürera. Płaskorzeźby otwartego ołtarza, ze scenami z życia Marii, wykuł w srebrze Melchior Baier przy pomocy odlewów Pankracego Labenwolfa, wykonanych w oparciu o drewniane modele Piotra Flötnera. Skrzydła zamkniętego ołtarza, ze scenami Męki Pańskiej, malował Jerzy Pencz.

Małopolskie Centrum Informacji Turystycznej
Rynek Główny 1/3 (Sukiennice od strony kościoła Mariackiego)
tel. 012 421 77 06, 012 421 30 51,

fax 012 421 30 36
www.mcit.pl
e-mail: info@mcit.pl

Źródło opisu: pl.wikipedia.org
Źródło zdjęć: commons.wikimedia.org
Dodane: 2008-06-23 12:10:59 przez Gorroz

Lokalizacja